کوره کوپلاسیون که به آن کوره ری گیری نیز گفته می‌شود، یکی از مهم‌ترین ابزارهای آزمایشگاهی برای تعیین عیار طلا و سنجش خلوص آن است. این روش که از گذشته تا به امروز مورد استفاده طلافروشان، زرگران، جواهرسازان و حتی معدن‌کاران قرار گرفته، روشی دقیق برای تشخیص میزان طلای خالص در یک نمونه به شمار می‌رود. شرکت ایران خودساز، یکی از تامین‌کنندگان پیشرو در زمینه ساخت انواع کوره‌های صنعتی و آزمایشگاهی، اقدام به طراحی و ارائه کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی نموده است که با دقت بالا و عملکرد استاندارد، نیاز صنایع مختلف را تأمین می‌کند.
اهمیت روش ری گیری و کوپلاسیون
ری گیری و کوپلاسیون، از روش‌های متداول و مطمئن برای بررسی میزان خلوص طلا است. این فرآیند قابلیت اجرای آزمایش بر روی انواع مختلف نمونه‌ها از جمله آلیاژ، خاک معدنی، پودر، یا تکه‌های فلزی را دارد. یکی از ویژگی‌های برجسته کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی این است که می‌تواند بدون توجه به حالت فیزیکی نمونه، میزان طلای موجود را با دقت بسیار بالا استخراج و تعیین کند. این ویژگی موجب شده تا آزمایش ری گیری به عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های بررسی عیار در صنایع طلا و جواهر شناخته شود.
کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی چیست و چه نقشی دارد؟
طلا به دلیل خواص منحصربه‌فرد خود مانند چکش‌خواری بالا، کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. اما برای تعیین میزان خلوص آن، نیاز به روش‌های استاندارد و دقیق وجود دارد. کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی وظیفه انجام آزمایش‌های ری گیری را بر عهده دارد و با استفاده از دمای بالا، فرآیند جداسازی طلا از فلزات پایه را ممکن می‌سازد. در این روش، نمونه طلا در کوره تحت حرارت قرار می‌گیرد و فلزات ناخالص مانند سرب، مس و نقره از آن جدا می‌شوند. در نهایت، مقدار طلای خالص باقی‌مانده اندازه‌گیری شده و عیار آن مشخص می‌شود.
فرآیند آزمایش ری گیری یا کوپلاسیون
آزمایش ری گیری یا کوپلاسیون، شامل چندین مرحله دقیق است که هر یک از آن‌ها باید با دقت و مهارت بالا انجام شوند. ابتدا نمونه مورد نظر آماده‌سازی شده و در صورت نیاز، با استفاده از آسیاب به پودر تبدیل می‌شود. سپس این پودر درون کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی قرار گرفته و در دمای بالا ذوب می‌شود. در این فرآیند، بخارات ناشی از سرب و سایر فلزات پایه باید از طریق تهویه‌های مخصوص دفع شوند تا از آسیب به اپراتور و محیط جلوگیری شود. پس از انجام ذوب اولیه، نمونه اسیدکاری شده و فلزات باقی‌مانده تحلیل می‌شوند تا میزان طلای خالص مشخص گردد.
نقش عیار و انگ طلا در خرید و فروش طلا
پس از تعیین خلوص طلا از طریق کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی، یک کد مخصوص بر روی قطعه طلا حک می‌شود که نشان‌دهنده عیار طلا است. این کد که به انگ طلا معروف است، به خریداران امکان می‌دهد تا از میزان خلوص طلای خریداری‌شده اطمینان حاصل کنند. اتحادیه زرگران و مراکز ری گیری معتبر نیز می‌توانند از طریق این کد، اطلاعات دقیق‌تری درباره عیار طلای آب‌شده ارائه دهند.
کوره‌های مورد استفاده برای ذوب طلا
در فرآیند ری گیری و کوپلاسیون، از کوره‌های مختلفی برای ذوب و جداسازی فلزات استفاده می‌شود. علاوه بر کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی، برخی از طلافروشان و صنعتگران از کوره‌های الکتریکی 1200 درجه نیز بهره می‌برند. این نوع کوره‌ها گرچه توانایی ذوب طلا را دارند، اما المنت آن‌ها در صورت استفاده طولانی‌مدت دچار آسیب شده و کارایی خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل، برای دقت بیشتر در تعیین عیار و جلوگیری از خطای آزمایش، استفاده از کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی گزینه‌ای مطمئن‌تر محسوب می‌شود.
علاوه بر نمونه‌های صنعتی، برخی از کوره‌های کوچک‌تر نیز توسط شرکت ایران خودساز تولید شده‌اند که امکان ذوب طلا در مقیاس خانگی را فراهم می‌کنند. این کوره‌ها برای افرادی که قصد دارند در مقیاس کوچک به ذوب و تست طلا بپردازند، بسیار کاربردی هستند و می‌توانند فرآیند تعیین عیار را در سطحی ساده‌تر اجرا کنند.
استفاده از کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی در صنعت طلا و جواهر، یک روش استاندارد و دقیق برای تعیین عیار محسوب می‌شود که با بهره‌گیری از فناوری‌های روز، میزان خلوص طلا را با کمترین درصد خطا مشخص می‌کند.
نکات مهم در هنگام کار با کوره ری‌گیری طلا
رعایت نکات ایمنی و فنی هنگام استفاده از کوره ری‌گیری طلا امری ضروری است. در ادامه به نکات کلیدی در این زمینه اشاره شده است:
در حین ذوب نمونه، لازم است مذاب چندین مرتبه هم زده شود تا ترکیبی یکنواخت و کاملاً مخلوط حاصل گردد.
برای دستیابی به نتیجه‌ای دقیق در تعیین عیار طلا، بهتر است نمونه‌گیری از بخش‌های مختلف انجام شود.
دمای مورد نیاز در کوره‌های کوپلاسیون باید به‌طور دقیق کنترل شود تا از بروز خطا جلوگیری گردد.
کوره باید دارای سیستم تهویه قوی باشد تا بخارات و دودهای ناشی از فرآیند، به‌ویژه دودهای حاوی سرب، به‌درستی تخلیه شوند. استنشاق حتی مقدار اندکی سرب می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامتی وارد کند.
علاوه بر سیستم تصفیه دود، استفاده از ماسک تنفسی استاندارد به‌شدت توصیه می‌شود.
فرآیند استاندارد عیارسنجی طلا، ری‌گیری و کوپلاسیون
کوپلاسیون از روش‌های دقیق و آزمایشگاهی برای تعیین میزان خلوص طلا محسوب می‌شوند. این روش توسط طلافروشان، جواهرسازان، معدن‌داران و شرکت‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از مزایای این روش، قابلیت استفاده از نمونه‌های مختلف مانند آلیاژ، قطعه فلزی، پودر، پسماند و خاک معدنی است.
فرآیند کوپلاسیون، هرچند در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما نیازمند دقت، مهارت و تجربه بالا است. افرادی که قصد دارند عیار طلای خود را تعیین کنند، باید به آزمایشگاه‌های معتبر و دارای مجوز مراجعه نمایند. در غیر این صورت، ممکن است عیار طلا به‌درستی محاسبه نشود.
استاندارد اندازه‌گیری میزان طلا در آلیاژهای زینتی به روش کوپلاسیون
این استاندارد در دویست و بیست و هفتمین جلسه کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلزشناسی، در تاریخ 20/04/1384 به تصویب رسیده است. این روش برای تعیین مقدار طلا در آلیاژهای زینتی که خلوص آن‌ها بین 333 تا 999 قسمت در هزار است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای انجام فرآیند کوپلاسیون، تنها مواد آزمایشگاهی استاندارد و آب مقطر باید مورد استفاده قرار گیرند. از جمله مواد اصلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسید نیتریک 33 درصد
- اسید نیتریک 49 درصد
- سرب خالص آزمایشگاهی
- نقره با حداقل خلوص 999.9 در هزار، بدون وجود طلا و سایر فلزات
وسایل مورد نیاز
- کوره کوپلاسیون با قابلیت اکسیداسیون قوی
- ترازو با دقت 0.01 درصد
- کوپل‌های ساخته‌شده از اکسید منیزیم
- بشر و بوته آزمایشگاهی
- مشعل گازی
- دستگاه نورد
- سایر تجهیزات استاندارد آزمایشگاهی
مراحل انجام کار
1. مرحله کوپلاسیون
در این مرحله، مقدار مشخصی از آلیاژ طلا وزن شده و همراه با نقره و سرب (با نسبت مشخص) در کوپل قرار داده می‌شود. سپس مجموعه داخل کوره کوپلاسیون قرار گرفته و حرارت داده می‌شود تا ساچمه‌ای از فلزات تشکیل گردد. پس از خروج از کوره، ساچمه به‌وسیله دستگاه نورد، پهن و تخت شده و برای مرحله بعد آماده می‌شود.
2. مرحله جداسازی نقره
نوار تهیه‌شده از مرحله قبل در بشر حاوی اسید نیتریک 33 درصد قرار گرفته و به مدت 20 تا 30 دقیقه حرارت داده می‌شود. پس از تخلیه اسید، فرآیند با استفاده از اسید نیتریک 49 درصد تکرار شده و نقره از ترکیب جدا می‌شود. در نهایت، آزمونه با آب مقطر شسته شده و در بوته توسط مشعل گازی حرارت داده می‌شود تا طلای خالص باقی بماند.
3. مرحله توزین و تعیین عیار
در مرحله نهایی، آزمونه خالص وزن شده و عیار آن از تقسیم وزن آزمونه نهایی بر وزن آزمونه اولیه محاسبه می‌شود. این فرآیند برای چندین آزمونه تکرار شده و میانگین آن‌ها به‌عنوان عیار نهایی ثبت می‌گردد.
با رعایت این نکات و استفاده از روش استاندارد کوپلاسیون، می‌توان به نتایج دقیقی در تعیین عیار طلا دست یافت.
سخن آخر
کوره کوپلاسیون آزمایشگاهی یکی از ابزارهای حیاتی در فرآیند ری‌گیری و تعیین خلوص فلزات گران‌بها مانند طلا و نقره خواهد بود. دقت بالا، عملکرد پایدار و قابلیت حذف ناخالصی‌ها از جمله ویژگی‌های مهم این دستگاه به شمار می‌رود. انتخاب یک کوره مناسب نیازمند آگاهی از مشخصات فنی و استانداردهای لازم است. برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه خرید انواع دستگاه‌های آزمایشگاهی، می‌توانید به سایت ایران خودساز مراجعه کنید و از راهنمایی‌های کارشناسان این مجموعه بهره‌مند شوید.